Krachttraining en leverwaarden

door: Robbert Wolters

Samenvatting: dit artikel maakt duidelijk dat krachttraining kan leiden tot verhoogde lever waarden in bloedonderzoek. Dit geldt specifiek voor ASAT en ALAT. Dit komt niet omdat krachttraining belastend is voor de lever, maar omdat bij spierafbraak deze enzymen in verhoogde mate in het bloed komen. Deze verhoogde waarden kunnen tot twaalf dagen na een krachttraining aanhouden. Bij krachtsporters is het daarom noodzakelijk minimaal tien dagen niet te trainen, voordat de lever waarden ASAT en ALAT worden gemeten. Alleen zo kan een betrouwbaar beeld worden gegeven van die waarden in relatie tot de functie van de lever. Daarnaast zijn er voldoende aanwijzingen in de literatuur dat het gebruik van tamoxifen (nolvadex) kan leiden tot verhoogde lever waarden. Deze verhoogde waarden duiden wel op leverschade. Ook na gebruik van tamoxifen kunnen deze waarden enige tijd verhoogd zijn. Om deze twee redenen worden de leverwaarden ASAT en ALAT niet meegenomen in de standaard post cycle test.

ALAT en ASAT:

• Alanine-aminotransferase, SGPT of ALAT is een enzym dat de interconversie verzorgt van de aminogroep van het aminozuur L-alanine naar 2-oxoglutaraat. ALAT wordt voornamelijk aangetroffen in het cytoplasma van levercellen (hepatocyten) en in veel geringere mate in het hart en de nier. ALAT wordt in verhoogde concentraties (>41 U/L in volwassen mannen en >31 U/L in volwassen vrouwen) aan het bloed afgegeven bij beschadiging van levercellen, zoals bij infecties (bv. hepatitis-A, hepatitis-B of auto-immuunhepatitis), intoxicaties (medicijnen, alcohol, vergif) en galstuwing (afsluiting van galwegen waardoor levercellen beschadigd raken door bijvoorbeeld galstenen, galwegtumoren of vernauwingen in de galwegen)). Bij verdenking van leveraandoeningen worden naast ALAT ook ASAT (Aspartaat-aminotransferase) en het LDH(melkzuurdehydrogenase) gemeten. Bij beschadiging lekken deze enzymen eveneens weg vanuit de levercellen naar het bloed. Bij galstuwing zijn naast ALAT, ASAT en LDH vooral Gamma-GT, en AF (alkalische fosfatase) fors verhoogd. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/ALAT
  

• Aspartaat-aminotransferase, SGOT of ASAT is een enzym dat de interconversie verzorgt van de aminogroep van het aminozuur L-aspartaat naar 2-oxoglutaraat. ASAT bevindt zich in het cytoplasma en in de mitochondria van hart-, lever-, skeletspier-, hersen-, nier-, pancreas-, milt-, long- en rode bloedcellen. ASAT wordt in verhoogde concentraties (>37 U/L in volwassen mannen en >31 U/L in volwassen vrouwen) in het bloed aantoonbaar bij beschadiging van genoemde organen door ontsteking of celdood. De toepassing van de ASAT bepaling ligt voornamelijk bij diagnostiek en follow-up van leveraandoeningen, zoals virale- en toxische hepatitis, en van myocardinfarct. ASAT wordt altijd aangevraagd in combinatie met ALAT omdat ALAT veel specifieker is voor leveraandoeningen. Bron:http://nl.wikipedia.org/wiki/Aspartaat-aminotransferase

Krachttraining en leverwaarden

Om het effect van krachttraining op diverse lever waarden te meten lieten Zweedse onderzoekers 15 gezonde volwassen mannen die niet aan reguliere krachttraining deden, eenmalig trainen met gewichten. De proefpersonen mochten zich niet intensief inspannen in de drie weken voorafgaand aan de training. Aan het begin aan de proef werden alle lever waarden getest om uit te sluiten dat deze al voor de krachttraining verhoogd waren. Het onderzoek stond alleen open voor deelnemers wiens bloedwaarden  binnen de gezonde referenties lagen. De proefpersonen deden op de dag van de krachttraining drie sets van in totaal tien oefeningen, waarmee het hele lichaam werd getraind. De proefpersonen trainden met ongeveer 70% van hun maximum. Het doel was per set 12 herhalingen te halen. Wanneer dit niet lukte werd het gewicht verlaagd voor de volgende set. Wanneer de proefpersonen hun 12 reps makkelijk haalden werd het gewicht verhoogd. De onderzoekers maten vervolgens diverse waarden die behoren bij de klinische chemie. Specifiek onderzochten ze aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT), lactate dehydrogenase (LD), gamma-glutamyl transferase (GGT), alkaline phosphatase (ALP), bilirubin, creatine kinase (CK) and myoglobin. De eerste zes waarden zijn relevant voor de lever, de laatste twee zijn indicatoren voor spierschade. Van alle proefpersonen werd na de krachttraining bloed afgenomen met de volgende intervallen: 1, 3, 6, 24, 48, 72, 96, 120, 144 en 168 uur. Dit komt neer op iedere dag, 7 dagen lang met drie tests kort na de training. Vervolgens werden de proefpersonen weer onderzocht op dezelfde waarden op dag 10 tot 12. De uitkomst van de bloedonderzoeken liet zien dat een aantal onderzochte waarden waren verhoogd.

Deze figuur geeft de uitkomst weer voor wat betreft ASAT. De tijd waarop de bloedmonster zijn afgenomen  staat op de horizontale as. De waarden voor wat betreft ASAT staat op de de verticale as. 0h duidt op het moment dat de krachttraining plaats vind. In de figuur is te zien dat ASAT (licht) verhoogd is één dag na de training, met een piek op dag 4. Het duurt uiteindelijk minimaal tien dagen voordat de waarden weer hetzelfde zijn als voor de training. Ieder lijntje in de grafiek is een proefpersoon. De grafiek maakt meteen duidelijk dat de onderlinge verschillen tussen de proefpersonen groot zijn.

De bovenstaande grafiek is voor ALAT. Hoewel deze grafiek grofweg hetzelfde beeld laat zien, zijn er wel duidelijke verschillen. ALAT piekt rond dag 5 en bij de eind meting op dag 10-12 is de ALAT waarde bij de meeste proefpersonen nog niet genormaliseerd. 

Tenslotte nog de grafiek voor Creatine Kinease. Creatinekinase (CK) is een enzym dat met name voorkomt in organen die veel energie gebruiken, alwaar het een rol speelt in de regeneratie van creatinefosfaat, dat omgezet wordt in adenosinetrifosfaat (ATP). ATP is de universele "brandstof" van lichaamscellen. Het zijn met name de spiercontractie en het transport van ionen die relatief veel energie vergen. Bij gezonde mensen geraakt er altijd CK in het bloed. Hoeveel dit is hangt af van hoeveel CK er in het weefsel is, dit is bij mannen in de regel meer dan bij vrouwen, en de mate van weefselschade. In de medische praktijk zijn er twee toepassingen van creatinekinase. Door de hoge activiteit van het enzym in spierweefsel, wordt de meting van creatinekinase activiteit in bloed verricht om spierschade of een verhoogde spierafbraak vast te stellen of uit te sluiten. Bij spierschade of verhoogde spierafbraak raakt de activiteit van CK in het bloed verhoogd. Voorbeelden waarbij het creatinekinase sterk gestegen kan zijn, zijn spierziekten zoals de ziekte van Duchenne en de spierdystrofie van Becker. Daarnaast kan als bijwerking van statines (cholesterolverlagers) spierschade ontstaan met een verhoging van het CK. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Creatine_kinase

De grafiek voor creatine kinase volgt meer de lijn van ASAT dan van ALAT. De piek is op dag 4 en rond dag 12 is de waarde weer genormaliseerd. Creatine kinase is geen waarde die verband houdt met de toestand van de lever. Deze grafiek toont het verband aan tussen spier afbraak en ALAT/ ASAT. 

Dat de verhoogde ALAT en ASAT waarden niet duiden op leverschade blijkt uit de gevonden waarden voor gamma-glutamyl transferase (GGT), alkaline phosphatase (ALP) en bilirubin. Deze enzymen komen niet voor in spierweefsel en alle drie waarden worden gebruikt bij het onderzoeken van de lever. GGT was bij geen enkele proefpersoon verhoogd en ALP en bilirubin in slechts 1. De volledig beschrijving van het onderzoek vind je hier:  http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2291230/ 

Hoewel bovenstaand onderzoek een goed beeld geeft van het effect van krachttraining bij ongetrainde proefpersonen op de onderzochte bloed waarden, is de uitkomst in absolute zin niet zonder voorbehoud van toepassing op getrainde krachtsporters. Het is goed mogelijk dat door gewenning aan frequente krachttraining, gecombineerd met energierijke voeding en een hoog aandeel eiwit samen met eventueel gebruik van anabole androgene steroïden de mate van spierafbraak een stuk lager ligt dan de in dit onderzoek gevonden waarden. Daarnaast staat het gekozen trainingsprotocol; het hele lichaam trainen met in totaal 30 sets, niet model voor de training van een gemiddelde krachtsporter of bodybuilder. Het is zeer goed mogelijk dat het trainen van één of twee spiergroepen in een training tot veel lagere waarden zullen leiden dan het trainen van het hele lichaam. Het is daarom de vraag of de gemeten waarden in andere omstandigheden ook gevonden zouden worden. Wel duidelijk is dat krachttraining een verstoring geeft van de bloedwaarden voor wat betreft ASAT, ALAT en creatine kinase (CK) en dat die waarden verband (kunnen) houden met spierafbraak. Uit een verhoging van ASAT en ALAT bij krachtsporters kan niet zonder meer afgeleid worden dat er sprake is van leverschade.

Dat verstoorde leverwaarden door intensieve krachttraining kunnen leiden tot een verkeerde diagnose blijkt uit een proef uit 2001. Onderzoekers lieten aan 84 artsen een bloedbeeld zien van een 28 jarige bodybuilder. ASAT. ALAT en CK waren verhoogd. GGT was normaal. 54% van de artsen noemden spierafbraak niet als mogelijke oorzaak van de verhoogde waarden. 63% van de ondervraagde artsen gaf als diagnose een leveraandoening, ondanks de normale GGT waarden. Bron: http://www.jaoa.org/content/101/7/391.long