door: Robbert Wolters

Tijdens een Post Cycle Therapie wordt vaak gebruik gemaakt van een selectieve oestrogeen receptor modulator (SERM) zoals tamoxifen of clomifeen. Clomifeen wordt voornamelijk gebruikt om ovulatie bij vrouwen te stimuleren. Tamoxifen wordt toegepast bij de behandeling van oestrogeen gevoelige borstkanker bij vrouwen.

Bij mannen stimuleren SERM’s de lichaamseigen aanmaak van testosteron. SERM’s werken rechtstreeks op de hypofyse en stimuleren daar de aanmaak van LH en FSH en stimuleren zo de gonadotrope cyclus. 

Uit literatuur over tamoxifen blijkt dat het gebruik van het middel kan leiden tot afwijkingen in de leverfunctie bij eenderde van de gebruikers. De verklaring hiervoor wordt deels gevonden in de reactie van het lichaam op één van de metabolieten van tamoxifen. Anderzijds wordt gesproken over het oestrogene effect van tamoxifen op de lever en de mogelijke genetische aanleg voor lever aandoeningen bij sommige patiënten. Door gebruik van tamoxifen kan vervetting van de lever optreden. Dit wordt ook wel niet alcoholische stateose genoemd. In de literatuur zijn er diverse casussen te vinden, al wordt in sommige artikelen de indruk gewekt dat het niet vaak voorkomt. Afwijkingen in de lever treden voornamelijk op bij langdurig gebruik en klachten manifesteren zich meestal niet binnen een jaar. Evengoed kunnen de leverwaarden al wel verhoogd zijn. Een goede beschrijving van het effect van tamoxifen op de lever en een overzicht van relevante literatuur vind je hier: http://livertox.nih.gov/Tamoxifen.htm

Korte samenvatting: De PCT periode is een periode waarin spierschade mogelijk verhoogd is door de verminderde hoeveelheid testosteron in het lichaam. Dit zou kunnen leiden tot afwijkingen in ASAT en ALAT. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat tamoxifen (nolvadex) kan leiden tot leverschade. Als onderdeel van een PCT kan tamoxifen leiden tot verhoogde leverwaarden.

door: Robbert Wolters

Leverschade door gebruik van anabole androgene steroïden wordt met name toegeschreven aan orale middelen. Testosteron wordt bij orale inname bij de eerste passage door de lever afgebroken. Het aanbrengen van een 17a-methylgroep in anabole steroïden maakt dat deze steroïden minder snel uit het lichaam verdwijnen. De 17a-methyl-anabolen zijn daardoor oraal beschikbaar. Deze aanpassing zorgt ervoor dat de lever harder moet werken om de steroïden af te breken. Deze belasting zou op termijn kunnen leiden tot leverschade. 
Bron: http://www.ergogenics.org/anabolenboek/index21.html#groep3

Een ander mechanisme wat wordt beschreven, is het effect van androgenen op de groei van levercellen. Androgenen hechten zich aan de androgeen receptor in levercellen en stimuleren zo groei. Een ongecontroleerde groei impuls aan levercellen kan leiden tot het ontstaan van tumoren. Daarmee beperkt het effect van anabole androgene steroïden op de lever zich niet tot de oraal beschikbare middelen. Bron: http://livertox.nlm.nih.gov/AndrogenicSteroids.htm

De onderzoeken naar de hepatoxiciteit van anabole steroïden is niet eenduidig. In een wat ouder onderzoek vergeleken onderzoekers de leverwaarden ASAT, ALAT, GGT en CK (deze laatste is geen leverwaarde, maar een indicator voor spierafbraak) in een groep van 15 bodybuilders die naar eigen inzicht anabole androgene steroïden gebruikten, met een groep van 10 bodybuilders die naturel trainden. De bloedwaarden waren binnen beide groepen min of meer hetzelfde. ASAT, ALAT en CK waren verhoogd, maar GGT was normaal. Toen de onderzoekers de waarden vergeleken met een groep hepatitis patiënten, zagen ze in die groep wel verhoogde GGT waarden. De verhoogde waarden bij de bodybuilders duidden volgens de onderzoekers dus niet op leverschade.  
Een samenvatting van het onderzoek vind je hier: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10336050.

In de klinische toepassing van anabole androgene steroïden worden orale anabole steroïden ook gebruikt bij patiënten met leveraandoeningen. Zo blijkt de toediening van 80mg oxandrolon per dag gedurende zes maanden aan patiënten met alcoholische hepatitis de sterfte kans te verminderen. De onderzoekers zagen geen verslechtering van de leverfunctie door het gebruik van oxandrolon. Oxandrolon werd hierbij ingezet als ondersteuning van suppletie om ondervoeding bij deze groep patiënten tegen te gaan. 
Bron: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/hep.1840170407/abstract

In een Nederlands onderzoek keken onderzoekers naar lichaamssamenstelling, risico factoren voor hart- en vaatziekten en leverfunctie bij gebruikers van anabole androgene steroïden drie maanden na het stoppen van het gebruik. Ze vergeleken de uitkomsten met een groep naturel bodybuilders. Behalve een hoger lichaamsgewicht door een grotere hoeveelheid vet vrije massa in de groep ex-gebruikers, waren er verder geen verschillen. Dit wekt de indruk dat afwijkingen, voor zover ze ontstaan, na het gebruik weer normaliseren. Bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8884417.

De suggestie echter als zouden anabole androgene steroïden veilig zijn voor de lever moet zeker niet worden gewekt.  In wetenschappelijke literatuur staan diverse gevallen beschreven van patiënten met serieuze en soms dodelijke leveraandoeningen, welke te herleiden zijn tot het gebruik van anabole androgene steroïden. Bron:http://livertox.nlm.nih.gov/AndrogenicSteroids.htm 
In de een aantal gevallen is er sprake van peliosis hepatis, hetgeen duidt op met bloed gevulde holtes in lever. Deze op zich goedaardige bloedproppen kunnen uitgroeien tot grote gezwellen en leiden tot bloedingen.

Naast de in klinische toepassingen gebruikte anabole steroiden duiken in de literatuur met betrekking tot leverschade ook zogenaamde designer supplementen op, met daarin minder bekende anabole steroiden. In diverse artikelen worden gevallen van leverschade beschreven. 

Omdat niet met zekerheid is vast te stellen welke middelen in welke doseringen zijn gebruikt in de beschreven gevallen met betrekking tot leverschade, is een classificatie van levertoxiciteit van anabole androgene steroiden lastig. Fundamenteel onderzoek naar de kans op het ontstaan van lever tumoren geeft aan dat met uitzonder van methandienone er geen sterk verband bestaat tussen anabole steroiden en lever kanker.

Een definitieve eindconclusie over het effect van het gebruik van anabole androgene steroiden op de lever  is niet te maken. In algemene zin kan wel gesteld worden dat orale middelen een hogere kans bieden op leverschade en dat in veel van de beschreven gevallen sprake is langdurig gebruik van suprafysiologische hoeveelheden.

Door: Robbert Wolters

Hoewel ik niet de intentie heb om ieder anabool steroïd uitvoerig te gaan beschrijven is het zeker interessant om bij sommige middelen de beschikbare onderzoeken eens op een rij te zetten. Zo ontstaat een objectief beeld van wat een middel doet en kun je onderzoek naast praktijk zetten, aangezien een hoop gebruikers hun kuurtjes op internet bijhouden. Oxandrolone is wat dat betreft een interessant middel, omdat het de reputatie heeft uiterst mild te zijn en er een hoop onderzoek naar het effect van oxandrolone is gedaan.

Oxandrolone is in de begin jaren zestig van de vorige eeuw ontwikkeld door het bedrijf Searle en staat ook bekend onder de merknaam Anavar. Door zijn moleculaire structuur kan oxandrolone niet aromatiseren. Het middel wordt in het lichaam niet omgezet in een oestrogeen. Oxandrolone metaboliseert niet gemakkelijk en kan daarom als pil worden geslikt en het middel verlaat het lichaam naar verloop van tijd in onveranderde vorm. (bron) 

Onderzoeken

In dit onderzoek uit 2004 lieten onderzoekers 30 mannen van 60+ elke dag 12 weken lang 20 mg oxandrolone slikken. Het opvallende aan deze studie is dat de mannen niet trainden. De onderzoekers wilden weten of ze alleen met het toedienen van oxandrolone de achteruitgang in kracht en spiermassa bij ouder wordende mannen konden tegengaan. Een vorm van androgeen therapie dus. Uiteraard was deze studie dubbelblind en placebo gecontroleerd. De spieromvang nam toe door het gebruik van oxandrolone. Dat werd gemeten door de dwarsdoorsnede van de dijbeenspier te meten gedurende 12 weken. Ook de vetvrije massa nam gemiddeld met 3kg toe in twaalf weken. De spierkracht nam ook toe, gemeten in vier verschillende oefeningen. In de periode na de twaalf weken met oxandrolone echter verdween te toegenomen spiermassa en kracht weer. De toediening van oxandrolone had dus alleen een tijdelijk effect op de spieromvang en spierkracht.  De vetmassa nam ook af tijdens het gebruik van oxandrolone, gemiddeld met 2 kilo en dat effect bleef wel overeind 12 weken na het onderzoek.

Naast de effecten op spierkracht, spiermassa en vetmassa maten de onderzoekers ook het effect op het cholesterol, lever enzymen, LH en het PSA. De algemene bevindingen baarden de onderzoekers geen zorgen. Nadere lezing leert wel dat het testosteron niveau in week 24 gemiddeld in de oxandrolone groep iets lager lag dan in de placebo groep, terwijl dat aan het begin min of meer gelijk was. Ook de LH waarden op 12 weken lagen in de oxandrolone groep lager dan in de placebo groep.  De onderzoekers trekken de voorzichtige conclusie dat het gebruik van oxandrolone de HPTA axis mogelijk heeft onderdrukt.  De mate waarin echter was dermate gering dat de onderzoekers er geen conclusies aan hebben verbonden.

Dezelfde onderzoekers als in bovenstaande studie deden een jaar later opnieuw een proef met oudere mannen, gemiddeld 72 jaar, om vast te stellen wat het verschil in effect is tussen 6 en 12 weken 20mg oxandrolone per dag. Ook dit keer trainden de proefpersonen niet.  De conclusie was dat meer dan 90% van de toename in kracht en spiermassa in de eerste zes weken werd bereikt.

Ook is in onderzoek specifiek gekeken naar de effecten van oxandrolone op de vetmassa, waarbij onderscheid is gemaakt naar buikvet, onderhuids vet en vet op de bovenbenen. Daarnaast is gekeken naar het effect van behandeling met oxandrolone op de nuchtere insuline spiegel.  Gemiddeld verloren de mannen met oxandrolone 1,8 kilo vet en twaalf weken na de studie was daar nog 83% van over. (-1,5 kilo dus). Het verlies van vet ging gepaard met een verlaagde nuchtere insuline spiegel.

Een wat oudere studie uit 1995 laat ook interessantere informatie zien. De studie poogde het verschil in effect te laten zien tussen behandeling met oxandrolone en testosteron enanthate gedurende 9 maanden bij mannen die aan het afvallen waren. De oxandrolone groep liet als enige een afname zien in visceraal vet (vet in de buikholte). Ook de afname van het onderhuidse vet was groter in de oxandrolone groep dan de TE groep of de placebo groep. De negatieve effecten van oxandrolone echter op het testosteron niveau, schildklierhormoon en cholesterol deden de onderzoekers beslissen na drie maanden te stoppen met oxandrolone en over te gaan tot behandeling met nandrolon decanoate.  Het is eigenlijk buiten de scope van dit artikel, maar de toediening van nandrolone vergrootte de hoeveelheid visceraal vet juist en deed het effect van oxandrolone geheel teniet. Ook de TE groep liet een toename zien in visceraal vet.

Op basis van bovenstaande onderzoeken is vast te stellen dat oxandrolone bewezen effectief is daar waar het gaat om het vergroten van spiermasa, spierkracht en het verminderen van vetmassa in oudere mannen die niet trainen. Met betrekking tot de afname van vetmassa doet oxandrolone het beter dan testosteron enanthate en nandrolon decanoate. Als je niet traint met gewichten dan verdwijnt de toegenomen kracht en spiermassa weer volledig, maar de afname van je vetmassa is grotendeels blijvend. Verder geeft 6 weken oxandrolone ten aanzien van de vergroting van kracht en spiermassa 90% van de resultaat ten opzichte van 12 weken.

Opmerkingen

De gemiddelde resultaten in de onderzoeken (3 kilo spiermassa erbij en 2 kilo vet eraf in 12 weken) kun je ook behalen zonder oxandrolone als je met gewichten traint en je voeding op orde hebt. Alle onderzoeken zijn gedaan op oudere mannen die niet trainen. Wat het effect zal zijn op jonge mannen die al wel een tijd trainen (de gemiddelde gebruiker) is op basis van deze onderzoeken lastig te voorspellen. Als je kijkt naar de kuurdagboeken op internet van oxandrolon-alleen gebruikers zie je een lichte toename in kracht en spiermassa en een afname in vet. Maar meestal op veel hogere doseringen, tot wel 100mg per dag. 20mg laat al een dempend effect zien op de productie van LH dus aangenomen mag worden dat hogere doseringen dat effect versterken. De vraag is daarom wat de ratio is achter een dergelijke dosering juist met dit middel.  Oxandrolone wordt geroemd om zijn geringe bijwerkingen, echter  bij hogere doseringen vervalt die eigenschap grotendeels.  Wellicht is het dan zinvoller oxandrolone met een ander middel te combineren. Onderzoek bij HIV patiënten die overigens wel met gewichten trainden laat bijvoorbeeld zien dat de combinatie 20mg oxandrolone per dag en 100mg testosteron enanthate per week hetzelfde resultaat geeft als 600mg TE per week: ongeveer 8 kilo spiermassa in 12 weken. Echter ook hier zorgt de toevoeging van oxandrolone voor een minder gunstig bloedbeeld ten opzichte van testosteron alleen.

De conclusie wat mij betreft is dat oxandrolone- alleen gebruik een klein en specifiek toepassingsgebied heeft daar waar het mogelijk ‘prestatief’ gebruik betreft: 20mg voor 6 weken. Langer gebruik geeft niet meer resultaat en hoger doseren vergroot de kans op bijwerkingen met name wat betreft cholesterol, leverwaarden en onderdrukking van de HPTA axis.   

Neemt een gebruiker die bijwerkingen voor lief, dan is het zinvoller een lage dosering oxandrolone te combineren met testosteron bijvoorbeeld of oxandrolone zelfs helemaal weg te laten uit een kuurschema.

Het grootste probleem met oxandrolone echter, net zoals alle andere anabole steroïden, is de beschikbaarheid.  Op internet gepubliceerde labanalyses uit 2003 van via de zwarte markt verkregen potjes lieten zien dat drie van de vijf oxandrolone preparaten namaak waren.  Opvallend is wel dat de twee ‘echte’ oxandrolone preparaten ‘ondergrondse’ middelen waren, dus gemaakt uitsluitend voor gebruik door sporters.  Daarbij weken de milligrammen met +10 tot +40% af van het label. Anno 2011 domineren de ondergrondse middelen de markt volledig. Je weet dus nooit echt wat je slikt, tenzij je jouw potje laat onderzoeken of een arts bereid vindt farmaceutische oxandrolone voor te schrijven. Geen idee of dat in de praktijk gaat werken, maar voor een gezonde man op leeftijd met een teveel aan (visceraal) lichaamsvet zou het wellicht een idee kunnen zijn. De risk to benefit ratio kan voor die groep best eens gering zijn.  Probleem is dat er andere, mogelijk veiligere methoden zijn om van teveel lichaamsvet af te geraken dan gebruik van oxandrolone. En een toename in kracht en spiermassa kun je ook bereiken met krachttraining en eiwitrijke voeding. Dat maakt de kans op oxandrolone op recept gering. Desalniettemin heeft de Amerikaanse Food en Drug Administration oxandrolone goedgekeurd als medicijn voor mensen met HIV. Helemaal zwart wit is het dus niet wat betreft dit middel. En dat maakt het juist zo interessant. 

Anabole steroiden zijn een interesse gebied van mij. Dat klinkt deftig, maar het idee van het maakbare lichaam fascineert mij enorm en hormonen spelen daarbij een hele grote rol. Ik ben ooit nog eens begonnen aan een boek over anabolen begin jaren '90. Er ligt nog een manuscript ergens van een pagina of 80. Maar met de komst van internet is een dergelijk initiatief wat achterhaalt. Daarnaast zijn er jaarlijks nieuwe uitgaven van William Llewelyn's Anabolics, dus er is leesvoer genoeg. 

Anabolen vallen binnen de Nederlandse wetgeving onder de geneesmiddelen. Ze staan als categorie dus niet apart benoemd in de wet in tegenstelling tot veel landen om ons heen. De 'wet op de geneesmiddelen voorziening' (WoG) gaat niet over het (onoordeelkundig) gebruik van geneesmiddelen. Dat is en blijft de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Anabolen gebruik is dus niet strafbaar in Nederland. De handel, productie en verstrekking van geneesmiddelen is wel wettelijk geregeld. Daarnaast is de 'wet op economische delicten' (WED) bij de WoG betrokken, waardoor de illegale handel harder kan worden aangepakt. Het beleid in Nederland is er op gericht het gebruik te ontmoedigen middels voorlichting en de handel te bestrijden via de wetgeving.
 
Een belangrijk aspect in relatie tot anabolen is het gegeven dat alle verschillende vormen op de WADA dopinglijst staan. Anabolen zijn prestatie bevorderend en worden verondersteld schadelijk voor de gezondheid te zijn. Daarmee is gebruik tegen de geest van de sport. Drie redenen om de middelen op de dopinglijst te zetten. Binnen de Nederlandse wetgeving heeft dat feit geen relevantie, maar binnen de georganiseerde sport uiteraard wel. Ben je als sporter aangesloten bij een sportbond lid van NOC*NSF, dan is de dopinglijst ook op jou van toepassing. Als je door een urine controle positief wordt bevonden hangt je een meerjarige schorsing boven het hoofd en bij een tweede vergrijp levenslange uitsluiting. Hoewel de regelgeving rondom doping in de sport niet voor iedere Nederlander relevant is, beinvloed deze wel de beeldvorming over dopinggeduide middelen, en in het bijzonder anabolen. Het gebruik heeft een negatief imago. Naast de mogelijke gezondheidsrisico's zien veel mensen anabolen gebruik als onethisch en onsportief, ook al zou je nooit aan een wedstrijd meedoen. 
De voorlichting in Nederland over anabolen gebruik in sportscholen en fitnesscentra ligt bij dezelfde organisatie als de bestrijding van dopinggebruik in de sport. De 'Dopingautoriteit' heeft een dubbele taak. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de voorlichting uitsluitend gericht is op het tegen gaan van gebruik en dat voor de positieve aspecten geen oog is. En dat op zich is wel vreemd gezien het feit dat TNO heeft onderzocht dat er ruim 125.000 dopinggebruikers rondlopen in de Nederlandse fitnesscentra. Los van alle moraliteit en mogelijke risico's is er dus een pay off voor veel mensen. En dat alleen veronderstelt al een andere visie dan louter afkeuring wat mij betreft.

Ik ben van mening dat mensen zelf mogen beslissen of ze wel of geen anabolen gebruiken. Ik vind het moreel niet verwerpelijk en op basis van onderzoek kun je niet stellen dat het gebruik an sich onaanvaardbare risico's met zich meebrengt. Ik vind echter ook dat wanneer je er voor kiest om je aan te melden bij een sportbond en je mee wilt doen met wedstrijden, je fair play moet betrachten. Dat betekent dat je de regels van de sport opvolgt en dus geen middelen gebruikt die op de dopinglijst staan. Sport bestaat bij de gratie van de regels en als je die niet opvolgt hoor je niet in de sport thuis. Wat mij betreft is daar geen discussie over. Doping gebruik in de sport is uit den boze.
Maar als je niet aan wedstrijden doet, of aan wedstrijden die niet onder de reglementen van de WADA vallen, en die zijn er legio in de krachtsport, is de moraliteit niet meer van toepassing. En dat biedt ruimte om in objectieve zin naar anabolen te kijken. En dat is veel interessanter dan de statische moraal.